Podstawa istoty Dolomitów leży w skałach i kształtujących je niezwykłych wydarzeniach. Ich krajobraz jest zatem specyficznym wynikiem geologicznej historii. Sięga ona przynajmniej 280 milionów lat wstecz, do ery wielkiej oceanicznej zatoki zwanej Tetydą, istniejącej w tropikalnym klimacie między Europą a Afryką, połączonych w owym czasie na super kontynencie Pangea. Na brzegach tej zatoki starożytne pasmo górskie, teraz spłaszczone, w trakcie Permu zaczęło tonąć, powodując tworzenie się dużej ilości osadu. Osiadaniu – szczególnie w obszarze zachodnich Dolomitów towarzyszyła intensywna aktywność wulkaniczna, prowadząc do odkładania się porfiru, który tworzy lokalne podłoże na którym leżą inne złoża osadowe. Powolny proces zatapiania pozwolił stopniowo na wtargnięcie morza na cały obszar Dolomitów, które stało się ciepłym, płytkim bezmiarem wody. Od początku Triasu ( około 251 milionów lat temu) i przez ponad 8 milionów lat, głębokość morza zmieniła się kilka razy, czasami prowadząc do tymczasowego wyłonienia się lądu, po którym następowały fazy erozji lub okresy kiedy woda była dużo głębsza. Natomiast, począwszy od około 240 milionów lat temu, w celu przetrwania, wielka liczba organizmów potrzebujących do życia światła, żeby przeciwdziałać postępującemu obniżaniu się dna morskiego zaczęła budować rafy. W ten sposób został utworzony archipelag wysp, gdzie te organizmy były w stanie się rozmnażać, tworząc atole i laguny, oddzielone od siebie nawzajem przez odcinki morza do ponad tysiąca metrów głębokości. O życiu na tych wyspach, które było efektem nieustannej pracy małych organizmów zdolnych do wiązania soli mineralnych w szkieletach – lub stabilizacji osadu – opowiadają te nadzwyczajne góry, które przedstawiają dzisiaj unikatowy obraz skamieniałego archipelagu. Innym ważnym wydarzeniem charakteryzującym ten okres i przyczyniającym się do szczególnego charakteru Dolomitów jest wulkanizm. W okresie późnego Ladynu, duże części Dolomitów zostały dotknięte przez poważne erupcje wulkaniczne, najpierw podwodne później także nad powierzchnią. Lawa, tuf i wulkaniczne produkty gwałtownie przysypały a czasami wręcz pogrzebały rafy, często zamieniając w skamielinę, zupełnie zmieniając geografię Dolomitów. W końcówce Ladynu (236 milionów lat temu), aktywność wulkanów wygasła, rozpadły się produkując wielkie ilości ciemnego piasku i kamieni, które osadziły się w otaczających morzach. Po tej fazie przewrotu, organizmy budujące rafę mogły wznowić pracę i została uformowana nowa generacja raf koralowych. Przez kolejne 7 milionów lat rafy rozwinęły się nosząc ślady zmian na poziomie morza i ewolucję organizmów. Morze stawało się coraz płytsze a duże ilości osadu z klifów i lądu, który leżał na południe, poniżej obecnej doliny Padu i równiny Veneto, doprowadziły do zamknięcia odcinka morza między wyspami, formując w ten sposób ogromną przybrzeżną równinę. W trakcie wczesnego Noryku ( około 228 milionów lat temu) nowej fazy powszechnego osiadania regionu Dolomitów, ponownie doprowadziło do wtargnięcia morza na przybrzeżną równinę, powodując w ten sposób powstanie serii głębokich warstw osadów węglowych (czasami o grubości więcej niż tysiąc metrów). Ta błotnista równina, regulowana przez działanie przypływów, była zamieszkana przez pierwsze dinozaury, jak pokazują ślady odnalezione wśród skał Dolomitów. Między końcem Triasu i wczesnej Jury ( w przybliżeniu od 210 do 190 milionów lat temu), miał miejsce okres tworzenia się nowego oceanu na zachód i rozpadania się Pangei, doprowadzając początkowo do osadzania się wapienia z płytkiego morza a następnie kompletnego zalania tych wszystkich równin. W późniejszej Jurze i poprzez Kredę ( w przybliżeniu między 170 a 65 milionami lat temu), obszar Dolomitów doświadczył wysoki poziom pelagialnego osadzania, jak dowodzą obecnie znamienne następstwa wapienia i margla. Natomiast procesy prowadzące do powstania tych osadów wznoszących się i tworzących pasmo górskie , były aktywne od końca Kredy aż do kilku milionów lat temu, ze względu na zderzenie się Afryki i Europy skutkujące deformacją starożytnej Tetydy. W tym scenariuszu Dolomity po raz kolejny zajmują szczególne miejsce: tektoniczna deformacja, która była bardzo intensywna w innym miejscach, tu była łagodniejsza i dlatego zachowały się oryginalne zależności pomiędzy elementami osadowymi.

Włoskie Podróże